Toksoplazmoza w ciąży

Toksoplazmoza jest jednym z trzech najczęstszych schorzeń prowadzących do śmierci w wyniku zakażenia drogą pokarmową po salmonelli i listeriozie. Szacuje się, że około 1/3 populacji ludzkiej jest zainfekowana Toxoplazmą gondii, choć są populacje (Francja) gdzie odsetek ten jest większy niż 50%

Większość zakażeń pierwotniakiem przebiega bezobjawowo. Jeśli obserwujemy objawy kliniczne to występują one od 5 do 18 dni od zakażenia i przebiegają z mało specyficznymi objawami grypopodobnymi (niewysoka gorączka, zmęczenie, powiększenie węzłów chłonnych).


Kobiety w ciąży są jedną z grup, obok osób z upośledzoną odpornością, które należą do grupy podwyższonego ryzyka zakażenia. U kobiet w ciąży istnieje ponadto ryzyko tzw. transmisji wertykalnej czyli przeniknięcia przez łożysko i zakażenia rozwijającego się płodu.


Ryzyko zakażenia płodu rośnie wraz z wiekiem ciążowym tzn. im późniejszy okres ciąży tym ryzyko jest większe. W trzecim trymestrze wynosi od 60 do 80% , w pierwszym około 6%. Jednocześnie im późniejsze zakażenie tym łagodniejsze objawy u dziecka. W Stanach Zjednoczonych szacuje się, że około 4000 dzieci rodzi się rocznie z wrodzoną Toxoplazmozą. Jak wynika z badań od 30 do 63 % zakażeń u kobiet w ciąży jest spowodowanych jedzeniem surowego bądź niedogotowanego mięsa. Inną częstą drogą zakażenia są prace w ogrodowe bez rękawiczek. Wbrew popularnym opiniom zakażenia przenoszone przez odchody kotów są dość rzadkie, a wśród kotów mieszkających tylko w domu, nie polujących i nie karmionych surowym mięsem wręcz mało prawdopodobne. W jednym z przeprowadzonych badań w którym przebadano ponad 24 tysiące kotów domowych w krajach Europy stwierdzono oocysty Toxoplazmy jedynie u 0,11%.
Ponad 90% kobiet w ciąży przechodzi zakażenie również bezobjawowo, w rzadkich przypadkach pojawia się zapalenie tęczówki i/lub siatkówki. Jedynie u kobiet ciężarnych z upośledzoną odpornością obserwowano zapalenie mózgu, zapalenie mięśnia sercowego, płuc czy reaktywację zakażenie u kobiet, które przeszły je w przeszłości.

W Polsce istnieją zalecenia kontroli seropozytywności czyli badania obecności przeciwciał IgM i IgG u każdej kobiety w ciąży. Nowe wytyczne dopuszczają odstąpienie od tych badań jeśli w poprzedniej ciąży lub przed ciążą stwierdzono obecność przeciwciał IgG. 


W przypadku podejrzenia infekcji, test powinniśmy powtórzyć w przeciągu 2-3 tygodni ale leczenie wdrożyć nie czekając na jego wynik. Profilaktyczne leczenie polega na stosowaniu leku z grupy makrolidów- Spiramycyny w dawce 1g (3 mln j) co 8 godzin. Leczenie powinno być kontynuowano po potwierdzeniu ostrej infekcji.
Brak przeciwciał prawie zawsze świadczy o braku kontaktu z Toxoplazmozą. Obecność przeciwciał IgM nie może być wiarygodnym potwierdzeniem ostrej infekcji toxoplazmozą, gdyż ich obecność utrzymuje się czasami kilka miesięcy. Brak przeciwciał IgM, a obecność IgG świadczy o przebytej starej infekcji, ponad rok temu. Zarówno obecność tylko IgM jak i IgM i IgG są wskazaniami do wykonania tzw. awidności przeciwciał IgG. Awidność czyli siła wiązania przeciwciała z mikroorganizmem ulega najczęściej zmianie z niskiej do wysokiej około 5 miesięcy po zakażeniu. Niska awidność według obecnych standardów jest potwierdzeniem świeżej infekcji, a więc również zwiększonego prawdopodobieństwa zakażenia płodu. W tych sytuacjach istnieją wskazania do pogłębienia diagnostyki, czyli wykonania, po uzyskaniu zgody, amniopunkcji tzn. pobraniu płynu owodniowego. 
W płynie owodniowym z wykorzystaniem badania PCR poszukiwane jest DNA Toxoplazmy gondii. Pozytywny wynik świadczy o zakażeniu płodu i jest wskazaniem do zmiany leczenia
Amniopunkcja powinna być zaproponowana również jeśli nie jesteśmy w stanie wykluczyć ostrej infekcji, a także jeśli badanie ultrasonograficzne wskazuje na objawy u płodu mogące być związane z zakażeniem płodu.
Amniopunkcja nie powinna być proponowana poniżej 18 tygodnia ciąży i nie wcześniej niż 4 tygodnie od podejrzanych objawów ostrej infekcji u pacjentki.
Schemat leczenia przy potwierdzonym zakażeniu płodu zawiera pirymetaminę, sulfadiazynę i kwas foliowy i jest utrzymywany do końca ciąży. 
Zakażenia płodu są bardzo poważne i należy prowadzić szeroką akcję edukacyjną aby zmniejszać prawdopodobieństwo zakażenia.

Poniżej proste zasady, które dość skutecznie ograniczają ryzyko zakażenia Toxoplazmozą:


▪️Zakładaj rękawiczki do prac ogrodowych
▪️Myj ręce i paznokcie po kontakcie z potencjalnymi miejscami skażonymi (ogród, piaskownica) 
▪️Nie głaskaj obcych kotów, szczególnie tych przebywających na dworze
▪️Karm koty tylko gotowanym, bezpiecznym pokarmem
▪️Wymieniaj odchody kocie w rękawiczkach i zmieniaj je co 24 godziny
▪️Przemywaj i pozostaw przegotowaną wodę w kuwecie przez 5 minut po każdej wymianie
▪️Jedz tylko dobrze ugotowane mięso (>67 stopni)
▪️Zamrażaj mięso poniżej 20 stopni
▪️Wyczyść powierzchnię jeśli kroiłaś surowe mięso przed kontaktem np z warzywami
▪️Nie jedz surowych jajek ani nie pij mleka prosto od zwierząt
▪️Myj niegotowane owoce i warzywa
▪️Myj ręce po przygotowaniu surowego mięsa
▪️Nie pij potencjalnie zakażonej wody
▪️Bądź świadoma, że wędzenie, suszenie mięsa są procesami, które nie eliminują oocysty Toxoplazmy
▪️Toxoplazma w temperaturze 4 stopni czyli takiej jak w lodówce może przeżyć nawet 68 dni
▪️Obróbka w kuchence mikrofalowej nie niszczy Toxoplazmy

Powrót do listy